14 Φεβρουαρίου 2022

Οι Οικογενειακές Επιχειρήσεις Στην Ελλάδα

της Γεωργίας Ζάχου*

«Αν είναι καλό για την εταιρεία, είναι καλό για την οικογένεια»

Andre Hoffmann

Vice President La Roche

Οι οικογενειακές επιχειρήσεις αποτελούν τη ραχοκοκαλιά της Ελληνικής Οικονομίας καθώς περισσότερο από το 80% των επιχειρήσεων είναι οικογενειακές και συνεισφέρουν τα 2/3 του ΑΕΠ και των θέσεων εργασίας.

Στην Ευρώπη οι οικογενειακές επιχειρήσεις αναλογούν το 65-80%, ανάλογα με τη χώρα, συνεισφέρουν το 9% του Ευρωπαϊκού ακαθάριστου προϊόντος και δημιουργούν 6 εκ θέσεις εργασίας.

Όλες οι μεγάλες επιχειρήσεις ξεκίνησαν ως οικογενειακές και στη συνέχεια αναπτύχθηκαν. Διακρίνονται σε μικρές, μεσαίες και μεγάλες. Σε παγκόσμιο επίπεδο μόνο το 30% των οικογενειακών επιχειρήσεων επιβιώνει μετά τη 2^η γενιά, και το 13% μετά την τρίτη.

Οι οικογενειακές επιχειρήσεις, ανεξάρτητα από τη χώρα και το μέγεθος τους μοιράζονται κάποια χαρακτηριστικά που συμβάλλουν στην επιτυχημένη πορεία τους:

Διαθέτουν επιχειρηματικό πνεύμα
Οι ιδιοκτήτες και μέλη της επιχείρησης, στηρίζουν την επιχειρηματική δραστηριότητα με ίδια κεφάλαια, προσωπική εργασία, μειωμένα μερίσματα και επανεπένδυση σημαντικού μέρους των κερδών στην επιχείρηση
Μεταξύ των μελών της οικογένειας - επιχείρησης οι ισχυροί δεσμοί εμπιστοσύνης, διευκολύνουν τη μεταβίβαση της γνώσης για την διασφάλιση της συνέχισης, της απόδοσης και της ανταγωνιστικότητας της επιχείρησης.
Οι οικογένειες φροντίζουν να επενδύσουν στην εκπαίδευση και στη δημιουργία προσόντων και δεξιοτήτων της επόμενης γενιάς, ώστε να διασφαλίσουν τη συνέχεια της επιχείρησης
Τα μέλη της οικογένειας και μέτοχοι της επιχείρησης έχουν μακροπρόθεσμο ορίζονται και ενδιαφέρονται για τη δημιουργία πλούτου και τη συντήρηση του για τις επόμενες γενιές και είναι διατεθειμένοι να θυσιάζουν βραχυπρόθεσμες αποδόσεις για την εξασφάλιση της μακροπρόθεσμης απόδοσης.
Για την πλειοψηφία των οικογενειακών επιχειρήσεων έχει παρατηρηθεί ότι το ενδιαφέρον για την φήμη της οικογένειας συντελεί στην προσφορά προϊόντων και υπηρεσιών υψηλότερης ποιότητας και στην ανάπτυξη σχέσεων εμπιστοσύνης και αμοιβαίου ενδιαφέροντος με τους εργαζόμενους, τους πελάτες και τους συνεργάτες της επιχείρησης
Η εταιρική διακυβέρνηση γίνεται με γνώμονα τις οικογενειακές αξίες, οι οποίες μεταφέρονται στην επιχείρηση και διαμορφώνουν μια ισχυρή εταιρική κουλτούρα
Οι περισσότερες οικογενειακές επιχειρήσεις λόγω του μικρού σχετικά μεγέθους τους χαρακτηρίζονται από ευελιξία και ταχύτητα στη λήψη αποφάσεων

Ωστόσο οι οικογενειακές επιχειρήσεις αντιμετωπίζουν και αρκετές δυσκολίες και προβλήματα με κυριότερο την πιθανότητα διαμάχης μεταξύ των μελών της οικογένειας και τον νεποτισμό για τις κορυφαίες θέσεις. Η ελλιπής προετοιμασία για τη μεταφορά της διοίκησης και της ιδιοκτησίας στην επόμενη γενιά παραμένει ένα κυρίαρχο πρόβλημα, γεγονός που αποδεικνύεται και από τα χαμηλά ποσοστά βιωσιμότητας των επιχειρήσεων στην δεύτερη και τρίτη γενιά. Ένα άλλο σημαντικό πρόβλημα είναι η εξασφάλιση επαρκούς ρευστότητας, αφού η πλειοψηφία των οικογενειακών επιχειρήσεων παραμένει ιδιωτική στα πλειοψηφικά ποσοστά, οπότε η δυνατότητα άντλησης κεφαλαίων από εξωτερικούς φορείς παραμένει περιορισμένη. Τέλος άλλοι λόγοι που θα πρέπει να αναφερθούν και μπορεί να οδηγήσουν μία οικογενειακή επιχείρηση στην αποτυχία είναι η έλλειψη στρατηγικής, σωστής διακυβέρνησης από τον ηγέτη της, μη σαφώς προσδιορισμένη οργανωσιακής δομή, απουσία στελεχών και έλλειψη ταλέντων.

Καθώς οι εποχές και το επιχειρηματικό τοπίο αλλάζουν με ταχύτητα, οι οικογενειακές επιχειρήσεις θα πρέπει να αξιοποιήσουν και να αναδείξουν τα πλεονεκτήματα τους, να κινηθούν με ταχύτητα και ευελιξία και να δείξουν προσαρμοστικότητα στις νέες συνθήκες.

Από την άλλη πλευρά το κράτος και οι χρηματοπιστωτικοί φορείς οφείλουν να στηρίζουν την οικογενειακή επιχείρηση, η οποία αποτελεί πυλώνα για την εθνική επιχειρηματικότητα και οικονομία με παροχή οικονομικών κινήτρων, επιδοτήσεων και απαλλαγών.