Υγεία και Ασφάλεια στην εργασία εν μέσω πανδημίας. Τι να περιμένουμε το 2021;

της κας Μάνιας Καταχανάκη

Chemical Engineer. Health, Safety & Security Officer

Πριν λίγες μέρες συμπληρώθηκε μια χρονιά που δε θα ξεχάσουμε ποτέ! Για όλους μας ήταν ένας δύσκολος χρόνος, γεμάτος με πρωτόγνωρες καταστάσεις και σημαντικές αλλαγές, πολλές από τις οποίες επηρέασαν σημαντικά και τον εργασιακό τομέα. Διανύουμε μια δύσκολη πραγματικότητα που η πανδημία έφερε στο προσκήνιο και ενώ πιστεύαμε ότι σύντομα θα επιστρέφαμε στην προτέρα κατάσταση, αυτό αποδείχτηκε ανέφικτο. Όλοι μας, αντιμετωπίζουμε μια διαφοροποίηση συνθηκών στην κανονικότητα της εργασίας μας, από αυτή που είχαμε έως τώρα συνηθίσει.

Η κρίση της νόσου COVID-19 άλλαξε σημαντικά το εργασιακό τοπίο, αναδεικνύοντας την κρίσιμη σημασία της υγείας και της ασφάλειας σε αυτό. Η βελτίωση και η διατήρηση υψηλών προτύπων για τους εργαζόμενους, υπό το πρίσμα των νέων περιστάσεων και η προετοιμασία για την αντιμετώπιση νέων κρίσεων και απειλών, αποτελούν πλέον μονόδρομο. Η νόσος του COVID-19 είχε δραστικό αντίκτυπο σε ορισμένους από τους βασικούς τομείς της Υγείας & της Ασφάλειας.

Πρόληψη λοιμώξεων
Η πανδημία του 2020 μας δίδαξε ότι τα πιο απλά μέτρα, όταν εφαρμόζονται αυστηρά και τακτικά, είναι ο καλύτερος τρόπος πρόληψής της. Έτσι, οι κανόνες καθημερινής υγιεινής και οι αποστάσεις ασφαλείας, θα αποτελέσουν μελλοντικά το θεμέλιο λίθο για την επίλυση των προβλημάτων που προκάλεσε η νόσος και προοδευτικά θα οδηγήσουν σε δημιουργία ασφαλών χώρων εργασίας.

Δουλεύοντας από το σπίτι
Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μια τάση, κυρίως σε μεγάλες εταιρείες, να προωθούν την απομακρυσμένη εργασία. Τον Μάρτιο του 2020, πολλές χώρες προέτρεψαν τις εταιρείες να ακολουθήσουν αυτόν τον τρόπο εργασίας, λόγω των επιπτώσεων της νόσου. Μπορεί στην αρχή να υπήρξε κάποια δυσκολία, κυρίως λόγω της έλλειψης ανάλογων υποδομών, αλλά στη συνέχεια πολλοί οργανισμοί υιοθέτησαν με επιτυχία το εν λόγω εγχείρημα, αναφέροντας αύξηση στην παραγωγικότητα, ευημερία και μειωμένο κόστος.

Επάνοδος στον εργασιακό χώρο
Η ασφαλής επιστροφή των υπαλλήλων στους χώρους εργασίας τους, συνεχίζει να αποτελεί μια μεγάλη πρόκληση για τις περισσότερες επιχειρήσεις. Το status quo μεταβάλλεται διαρκώς και λαμβάνει το άρωμα μιας νέας εποχής, την οποία μας επιβάλλει η πανδημία και που όλοι μας είναι ανάγκη να ακολουθήσουμε. Οι οργανισμοί προσαρμόζονται καθημερινά στις απαιτήσεις που επιβάλλονται από τη νέα των πραγμάτων τάξη και λαμβάνουν μέτρα, όπως:
• Προσθήκη ομάδας διαχείρισης κρίσης.
• Δημιουργία πολιτικών και πρακτικών για την αύξηση της φυσικής απόστασης των
εργαζομένων.
• Θέσπιση προληπτικών μέτρων για τον περιορισμό της εξάπλωσης της νόσου
• Χωροταξικό ανασχεδιασμό.
• Προσθήκη συγκεκριμένου και υποχρεωτικού ποσοστού τηλεργασίας.
• Προσθήκη μέτρων ατομικής υγιεινής και προστασίας.
• Περιβαλλοντικά μέτρα ελέγχου της διασποράς του ιού.
• Οδηγίες για τον καθαρισμό και την απολύμανση των εργασιακών χώρων.

Οι επιπτώσεις στη ψυχική υγεία
Από την έναρξη της πανδημίας, οι κοινές ανησυχίες που προκύπτουν από την οικονομική αστάθεια, την απομόνωση και την εξέλιξη της νόσου, πιθανόν να επηρεάσουν τη ψυχική υγεία των εργαζομένων. Έτσι πολλές εταιρείες, κάτω από το καθεστώς των πρωτόγνωρων αυτών συνθηκών, αντιλήφθηκαν εγκαίρως αυτές τις επιπτώσεις και ξεκίνησαν να δημιουργούν σχέδιο δράσης και ως προς αυτήν την κατεύθυνση.

Αναμένοντας τις εξελίξεις για το 2021
Διανύοντας ήδη τον τρίτο μήνα του 2021, υπάρχει προβληματισμός αν το έτος θα είναι εξίσου δύσκολο με το προηγούμενο, σε θέματα υγείας και ασφάλειας.
Δυστυχώς, δεν μπορούμε να προβλέψουμε το μέλλον. Ωστόσο, αναλύοντας τις τάσεις Υγείας και Ασφάλειας και παρακολουθώντας τις εξελίξεις της νόσου, μπορούμε να εκτιμήσουμε τι περιμένουμε για το τρέχον έτος.

Η εργασία στο σπίτι ήρθε για να μείνει
Μια έκθεση από το Business Insider δείχνει ότι πολλές μεγάλες εταιρείες συνεχίζουν το καθεστώς τηλεργασίας από το σπίτι, χωρίς πρόθεση να επιστρέψουν σύντομα στο παλιό εργασιακό μοντέλο. Η παραγωγικότητα των εργαζομένων εξέπληξε θετικά, με αποτέλεσμα πολλές εταιρείες να προχωρούν στην υιοθέτηση του νέου αυτού τρόπου εργασίας.
Ωστόσο, είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι η εργασία στο σπίτι ελλοχεύει τους δικούς της κινδύνους για την υγεία και την ασφάλειά μας. Πρόσφατα ξεκίνησαν να δημοσιεύονται αποτελέσματα μελετών για τις επιπτώσεις της τηλεργασίας σε προβλήματα υγείας και τις αλλαγές στον τρόπο ζωής των εργαζομένων που εργάζονταν σε καθεστώς τηλεργασίας. Τα συχνότερα προβλήματα που σχετίζονται με την ένταση και το φόρτο εργασίας ήταν αλλαγές στο σωματικό βάρος των εργαζομένων, εργονομικά προβλήματα, περιβαλλοντικά ζητήματα εσωτερικού χώρου, ψυχοκοινωνικά προβλήματα, καθώς και αλλαγές στις συνήθειες ύπνου και στην άσκηση. Οι ερευνητές συμπεραίνουν ότι η τηλεργασία επηρεάζει πολλές πτυχές της υγείας και ευεξίας των εργαζομένων, ως εκ τούτου οι εμπλεκόμενοι στην υγεία και ασφάλεια στην εργασία πρέπει να μεθοδεύσουν τρόπους για την προάσπιση της υγείας σε αυτό το νέο πρότυπο εργασίας, που αναμένεται να έχει για αρκετό καιρό εφαρμογή. Οι εταιρείες είναι ανάγκη να επιληφθούν των κατάλληλων μέτρων, και να εντάξουν επιπλέον εκπαιδεύσεις, σε θέματα όπως:
• Υγεία και ασφάλεια στην εργασία από το σπίτι.
• Εργονομία - Μυοσκελετική καταπόνηση των εργαζομένων και τρόπους προστασίας.
• Ψυχοκοινωνική υγεία.

Η σημαντικότητα της ψυχικής υγείας και ευεξίας
Έχουμε ήδη δει την Ψυχική Υγεία και την Ευημερία να ανεβαίνει γρήγορα στην ατζέντα των εργοδοτών από την αρχή της πανδημίας. Οι περισσότεροι εργοδότες αναγνωρίζουν ότι έχουν νομικό και ηθικό καθήκον να διασφαλίζουν την ευημερία των εργαζομένων τους και η υποστήριξη της ψυχικής υγείας τους αποτελεί τη νέα κανονικότητα. Επιπλέον, λαμβάνοντας υπόψη ότι έχει αποδειχθεί ότι για κάθε επένδυση μιας επιχείρησης για τη ψυχική υγεία των εργαζομένων της, περιμένει κατά μέσο όρο πενταπλάσια απόδοση, είναι προφανές ότι η παραπάνω ενέργεια έχει και σημαντική επιχειρηματική σκοπιά. Έως τα τέλη του Μαρτίου του 2020, το 68% των επιχειρήσεων είχε εισαγάγει τουλάχιστον μία νέα παροχή σχετική με τη φροντίδα της ψυχικής υγείας των ανθρώπων τους. Το 2021 εκτιμάται ότι θα προχωρήσουν ακόμα περισσότερο, με νέες παροχές και πρωτοβουλίες, όπως η "Συλλογική Ημέρα Ψυχικής Υγείας", η οποία θα αφιερώνεται στην αύξηση της ευαισθητοποίησης όλου του προσωπικού πάνω σε αυτό το κρίσιμο ζήτημα.

Ασφαλής επιστροφή στην εργασία
Παρόλο που θα υπάρξει ένας αριθμός επιχειρήσεων που θα διατηρήσει την απομακρυσμένη εργασία, αυτό δεν είναι εφικτό για όλες τις εταιρείες και όλες τις θέσεις εργασίας. Οι εργοδότες θα πρέπει να αναλάβουν δράση για τη μείωση των κινδύνων εργασίας, προγραμματίζοντας επιπλέον εκπαιδεύσεις για:
• Την επιστροφή στην εργασία (κατά τη διάρκεια / μετά το COVID-19) .
• Τη Διαχείριση προπόνησης άγχους.
• Τις Online Ανανεώσεις Πρώτων Βοηθειών.
• Τα σχέδια Αντιμετώπισης Έκτακτων Καταστάσεων.
• Την ορθή Διαχείριση Περιστατικών Πανδημίας.
• Την Εκπαίδευση Υγείας και Ασφάλειας για Εργαζόμενους στο σπίτι.

Ο ρόλος της εκπαίδευσης
Σε χρόνο προγενέστερο της πανδημίας, ο ρόλος της εκπαίδευσης στον εργασιακό χώρο σχετικά με τα θέματα για την Υγεία και την Ασφάλεια, είχε περάσει σε δεύτερη μοίρα και δεν ήταν τόσο σημαντικός. Και ενώ η εκπαίδευση για την Υγεία και την Ασφάλεια των εργαζομένων, δεν είχε πρωταγωνιστικό ρόλο και είχε καταστεί τυπική, παρατηρούμε τώρα να αλλάζει, να διεκδικεί νέες μορφές προσέγγισης των θεμάτων, να αποκτά ουσιαστική και μείζονα σημασία, να οικοδομεί ασφαλείς χώρους, να ανοίγει νέους ορίζοντες, διαμορφώνοντας ένα διαφορετικό τοπίο για το μέλλον.
Η εκπαίδευση μόνο μέσω δια ζώσης σεμιναρίων αποτελεί πλέον παρελθόν. Φάνηκε ότι μέσα στην πανδημία αυξήθηκε η εξοικείωση με όλα τα ηλεκτρονικά μέσα τηλεκπαίδευσης (Skype Professional, Zoom, MS Teams κλπ), τα οποία θα παίξουν καθοριστικό ρόλο στη νέα μορφή εκπαίδευσης. Έτσι οι οργανισμοί καλούνται να ενισχύουν τις εκπαιδεύσεις τους με εναλλακτικά μέσα όπως:
• Ενημερωτικά φυλλάδια
• Αφίσες
• Ηλεκτρονική αλληλογραφία
• Κοινωνικά δίκτυα
• Διαδικτυακά σεμινάρια
• Online συζητήσεις πάνω στα παραπάνω θέματα
• Digital πλατφόρμες επικοινωνίας

Η ενίσχυση της Υγείας και της Ασφάλειας
Όλοι αισιοδοξούμε το 2021 να είναι μια καλύτερη χρονιά, μια χρονιά σταθερότητας και επιστροφής στην κανονικότητα, το πιθανότερο όμως είναι να έχουμε πολλές ανατροπές, καθώς οι επιπτώσεις της πανδημίας βαθαίνουν και επεκτείνονται. Με τις δραστικές αλλαγές που γίνονται στη στρατηγική, στο επιχειρηματικό μοντέλο και στον τρόπο λειτουργίας των εταιρειών, η θέση της Υγείας και της Ασφάλειας θα ισχυροποιηθεί και έτσι θα δημιουργήσουμε καλύτερες και ασφαλέστερες συνθήκες εργασίας για όλους μας.